از اوایل دهه۴۰ تا دهه 50تعداد دانشگاه‌های کشور به 14دانشگاه رسید. به تبع افزایش تعداد دانشگاه‌ها، بر تعداد متقاضیان ورود به تحصیلات عالی نیز روزبه‌روز افزوده شد. افزایش تعداد داوطلبان ورود به دانشگاه‌ها دولتمردان را وادار کرد تا برای گزینش دانشجو چاره‌اندیشی کنند. در ابتدای سال 1342سنجش داوطلبان ورود به دانشگاه‌ها به هیأتی موسوم به هیأت مسابقات ورودی دانشگاه‌ها واگذار شد و بدین‌ترتیب کنکور یا کانکور(Concours) که واژه‌ای فرانسوی است وارد نظام آموزش عالی ایران شد. در سال۱۳۴۳ دانشگاه‌ها مجددا تصمیم گرفتند دانشجویان را به‌صورت مستقل پذیرش کنند تا اینکه در 1347 وزارتخانه‌ای متولی آموزش عالی کشور شد و با تشکیل مرکز آزمون‌شناسی، آزمون سراسری یا کنکور ورودی دانشگاه‌ها مجدداً به‌صورت متمرکز رایج شد.
در سال ۱۳۵۴ سازمان سنجش آموزش کشور تشکیل شد و کنکور نیز به‌صورت سازمان‌یافته‌تر به حیات خود ادامه داد. تا سال‌ها افزون بر نتایج کنکور، معدل امتحانات نهایی سال‌آخر متوسطه و ضوابط اختصاصی دانشگاه‌ها نیز در قبولی و ورود داوطلبان به دانشگاه مؤثر بود. در سال ۱۳۵۷ قبولی فقط به نتایج کنکور محدود شد. پس از انقلاب اسلامی نخستین کنکور سراسری در سال۱۳۵۸ برگزار شد و سال۱۳۶۱ دوباره کنکور وارد چرخه آموزش عالی کشور شد. در مقاطعی بیش از یک میلیون و 500هزار داوطلب برای تصاحب 300هزار صندلی دانشگاهی با هم رقابت فشرده‌ای داشتند. به‌تدریج دانشگاه آزاد اسلامی، پیام‌نور، مراکز تربیت‌معلم و پس از آن غیردولتی- غیرانتفاعی تاسیس شدند وظرفیت پذیرش افزایش یافت. چند سال پیش موضوع بومی‌گزینی مطرح شد و پس از آن هم به دخیل بودن معدل دیپلم پرداخته شد.
کنکور حواشی بسیاری دارد. سال86 قانونی در مجلس شورای اسلامی تصویب شد که براساس آن باید تا سال1390 به‌تدریج کنکور به شیوه کنونی حذف و سوابق تحصیلی داوطلبان جایگزین آن می‌شد، اما به دلایل متعدد این قانون تا‌کنون اجرایی نشده است. هفته گذشته نیز یک فوریت طرح جامع سنجش و پذیرش دانشجو در صحن علنی تصویب شد. براساس قانون حذف کنکور، سوابق تحصیلی داوطلبان ملاک ورود به دانشگاه‌ها می‌شود و البته در این باره نیز نظرات متفاوتی وجود دارد؛ سابقه تحصیلی سال‌سوم متوسطه یا دوره سه ساله متوسطه؟
به هر روی نحوه سنجش داوطلبان برای ورود به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور معضلی است که چند سالی می‌شود اذهان دانش‌آموزان و خانواده‌های آنان را مشوش کرده است، در عین حال حدود 500هزار صندلی در مراکز آموزش عالی خالی مانده است. اکنون بحث بر سر رشته‌های پرمتقاضی است. درباره کنکور نظرات مختلفی وجود دارد؛ برخی کارشناسان به شیوه کنونی کنکور ایراد وارد می‌کنند، برخی دیگر نیز معتقدند قانون حذف کنکور قابلیت اجرایی دارد و ادامه کنکور به شیوه کنونی به زیان دانش‌آموزان است و باید سوابق تحصیلی جایگزین کنکور شود؛ برخی هم تلفیقی از این دو روش را منطقی می‌دانند. در صفحات پیش‌رو سعی شده نظرات موافقان و مخالفان کنکور بدون هیچ پیش‌داوری گنجانده شود به همین دلیل در مطالب این ویژه‌نامه تضادهای جدی دیده می‌شود و قضاوت درباره اینکه کنکور خوب است یا بد را بر‌عهده مخاطبان گذاشته‌ایم.
